اهمیت آگاهی در توسعه تابآوری
راهبردی برای پایداری اجتماعی
آگاهی، سنگ بنای تابآوری
تابآوری (Resilience)، صرفاً توانایی بازگشت به حالت اولیه پس از یک شوک یا بحران نیست؛ بلکه یک فرآیند فعال و پویا است که شامل ظرفیت فردی، گروهی و اجتماعی برای سازگاری مثبت با شرایط ناگوار و استرسزا میشود.
این ظرفیت، در بستری از دانش، مهارت و درک عمیق از محیط و توانمندیهای درونی شکل میگیرد. به بیان دیگر، آگاهی (Awareness) نه یک نتیجه، بلکه پیشنیاز حیاتی و سنگ بنای اصلی در توسعه هرگونه تابآوری پایدار است.
بدون آگاهی، واکنش افراد و جوامع به بحرانها عموماً مبتنی بر غریزه، ترس، و رفتارهای کورکورانه خواهد بود که خود میتواند منجر به آسیبهای ثانویه شود.
آگاهی به معنای درک: ۱. ماهیت تهدیدات: شناخت دقیق ریسکها، عوامل استرسزا و الگوهای بحرانزا. ۲. منابع موجود: تشخیص صحیح توانمندیها، ظرفیتهای فردی، خانوادگی و شبکههای حمایتی اجتماعی. ۳. مسیرهای عمل: اطلاع از بهترین شیوهها و مدلهای رفتاری برای مواجهه و سازگاری موفق.
توسعه تابآوری در سطح کلان جامعه، نیازمند یک استراتژی جامع آگاهیبخشی است تا بتواند آحاد جامعه را با هر توانمندی و موقعیت اجتماعی، به ابزارهای شناختی لازم برای مقابله با چالشهای پیچیده زندگی مدرن مسلح کند.
در این میان، نقش رسانههای متخصص و متعهد، که بر پایه دانش بومی و نیازهای محلی فعالیت میکنند، برجسته میشود.
رسانه تابآوری ایران: تخصص در آگاهیبخشی اجتماعی
رسانه تابآوری ایران، به نشانی اینترنتی resiliencemedia.ir، نه تنها به انتشار محتوای عمومی درباره تابآوری میپردازد، بلکه رسالت خود را بر آگاهیبخشی اجتماعی و ارتقاء آگاهی آحاد مختلف جامعه با توانمندیهای متنوع آنها متمرکز کرده است.
این تمرکز ویژه نشاندهنده درکی عمیق از این واقعیت است که تابآوری یک مقوله تکبعدی نیست و نسخههای عمومی برای همه افراد و گروهها کارایی ندارد.
این رسانه با هدف توانمندسازی شناختی جامعه، تلاش میکند تا مفاهیم پیچیده روانشناختی، اجتماعی و مدیریت بحران را به زبان ساده و قابل درک برای مخاطبان مختلف ارائه دهد. این فرایند آگاهیبخشی، لایههای مختلفی از جامعه را در بر میگیرد:
- خانوادهها: آموزش مهارتهای ارتباطی و فرزندپروری تابآور.
- اقشار آسیبپذیر: اطلاعرسانی در مورد حقوق، منابع حمایتی و راههای برونرفت از آسیب.
- متخصصان: ارائه دانش تخصصی بهروز و مدلهای مداخله در بحران.
- عموم جامعه: ترویج فرهنگ خودمراقبتی و پیشگیری در برابر استرسهای روزمره.
الگوهای اطلاعرسانی مبتنی بر دانش بومی مددکاری اجتماعی
یکی از نقاط قوت و وجه تمایز اصلی رسانه تابآوری ایران در این حوزه، بهرهگیری از الگوها و مدلهای گوناگون اطلاعرسانی است که بهطور خاص بر اساس دانش رسانه مددکاری اجتماعی ایرانیان بنا نهاده شده است.
این دانش، که ریشه در اصول و تجارب حرفهای مددکاری اجتماعی ایران دارد و از طریق شبکه گستردهای مانند iraniansocialworkers.ir نمایندگی میشود، تضمین میکند که محتوای تولید شده دارای ویژگیهای زیر باشد:
- جامعیت و کلنگری (Holistic Approach): مددکاری اجتماعی همواره بر تعامل فرد با محیط تأکید دارد. الگوهای اطلاعرسانی این رسانه نیز صرفاً بر تغییرات درونی فرد متمرکز نیست، بلکه بر ضرورت تغییرات محیطی، ساختاری و اجتماعی برای حمایت از تابآوری تأکید میکند. آگاهیبخشی نه فقط برای فرد، بلکه برای سیستمهای حمایتی پیرامون او صورت میگیرد.
- عدالت اجتماعی و فراگیری (Social Justice & Inclusivity): مددکاری اجتماعی بر رفع نابرابریها و حمایت از حقوق گروههای به حاشیه رانده شده متمرکز است. مدلهای اطلاعرسانی رسانه تابآوری ایران نیز با در نظر گرفتن تنوع توانمندیها و تفاوتهای فرهنگی، زبانی و اقتصادی، محتوایی تولید میکنند که برای همه آحاد جامعه، فارغ از موقعیت اجتماعیشان، قابل دسترسی و مرتبط باشد. این فراگیری، اصل تابآوری اجتماعی را تقویت میکند.
- تأکید بر توانمندسازی (Empowerment Focus): برخلاف رویکردهای سنتی رسانهای که ممکن است صرفاً به هشدار و ترساندن بسنده کنند، مدلهای مبتنی بر دانش مددکاری اجتماعی، بر نقش فعال مخاطب تأکید دارند. این رسانه به جای تمرکز بر ضعفها، به برجستهسازی تواناییها، پتانسیلها و منابع درونی و بیرونی افراد میپردازد و مسیرهای عملی و گامبهگام برای افزایش کنترل بر زندگی و ارتقاء خودکارآمدی را آموزش میدهد. آگاهیبخشی در اینجا یک دعوت به عمل برای توانمندسازی خویشتن است.
- اعتبار سنجی و پشتوانه علمی (Evidence-Based Practice): استفاده از دانش رسانه مددکاری اجتماعی ایرانیان به این معناست که محتواها با تکیه بر تحقیقات بومی و بینالمللی در حوزه آسیبهای اجتماعی و مداخلات رواناجتماعی شکل میگیرد. این رویکرد، اطمینان میدهد که الگوهای ترویجشده، نه توصیههای سطحی، بلکه راهکارهای اثباتشده برای توسعه تابآوری در بافتار جامعه ایران هستند.
چالشها و افقهای آینده آگاهی تابآورانه
توسعه تابآوری از طریق آگاهیبخشی، مسیری بدون چالش نیست. اطلاعات نادرست (Disinformation) و شایعات در زمان بحران، به عنوان عامل مخرب تابآوری عمل میکنند.
در اینجا، رسانهای که بر اساس اصول مددکاری اجتماعی عمل میکند، نقش «منبع موثق» و «پل اعتماد» را ایفا میکند تا با ارائه اطلاعات شفاف، بهموقع و اخلاقی، از فروپاشی شناختی و هیجانی جامعه جلوگیری کند.
الگوهای ارائهشده توسط این رسانه، میتواند شامل استفاده از قالبهای چندرسانهای، داستانسراییهای متناسب با فرهنگ ایرانی، و ایجاد فضاهای گفتوگوی مبتنی بر احترام متقابل باشد. این مدلها به مخاطب کمک میکنند تا نه تنها اطلاعات را دریافت کند، بلکه آن را درونی سازد و به یک مهارت عملی تبدیل نماید.
برای مثال، آگاهی از نحوه مدیریت هیجانات منفی در یک بحران اقتصادی، صرفاً یک توصیه روانشناختی نیست؛ بلکه یک ابزار حیاتی است که میتواند از رفتارهای مالی پرخطر یا واکنشهای پرخاشگرانه جلوگیری کند.
نتیجهگیری
تابآوری، اساساً یک رفتار آگاهانه است. توسعه تابآوری فردی و اجتماعی بدون یک برنامه منسجم آگاهیبخشی که به درستی اجرا شود، امکانپذیر نیست. رسانه تابآوری ایران (resiliencemedia.ir) با اتکا به دانش تخصصی و مدلهای منحصربهفرد برگرفته از دانش رسانه مددکاری اجتماعی ایرانیان، نقشی کلیدی در تبدیل اطلاعات به اقدام ایفا میکند.
این رسانه با ارائه الگوهای اطلاعرسانی هدفمند و فراگیر، نه تنها به افراد کمک میکند تا توانمندیهای خود را بشناسند و تقویت کنند، بلکه زمینه را برای ایجاد یک شبکه حمایتی اجتماعی قویتر و یک جامعه تابآورتر فراهم میآورد. این رویکرد، یک سرمایهگذاری استراتژیک برای پایداری اجتماعی و آمادگی برای مواجهه با چالشهای پیش رو محسوب میشود.
